سوابق تاریخی معدنکاری:

معدن کاری یکی از قدیمی ترین کارهایی است که توسط انسان اولیه انجام می گرفته است از جمله کارهای معدنی قدیمی میتوان جداسازی طلا از شنهای رود خانه  استخراج و ذوب کانی های مس و استفاده از قیر طبیعی را نام برد. اولین کارهای معدنی به صورت روباز بوده است بعدها بشر روش های زیر زمینی را برای استخراج کانی های فلزی (کانسنگ ها) به کار برد و تا اعماق 15 تا 20 متری در داخل زمین فرو رفت.

ابزاری که برای این این حفاری ها استفاده می شد کلنگ هایی بود از جنس سنگ آتش زنه. بر اساس اطلاعات موجود اولین کارهای معدنی ٬توسط مصریان برای استخراج فیروزه در سیناپنیسولا در حدود 3400سال قبل از میلاد انجام گرفته است. تحقیقات تاریخی نشان داده است که در حدود 3500 سال قبل از میلاد نقره توسط بابلی ها استخراج شده و به عنوان واحد پول به کار رفته است. در زمان های قدیم قسمت عمده طلا از نوبیا واقع در جنوب سودان استخراج شده است. برای استخراج طلا  چاه های کوچکی حفر و سپس مخلوط طلا و شن به وسیله سینی های چدنی و به روش شستشو از هم جدا گردیده است به نظر می رسد که کار استخراج معادن طلا از حدود 4000 سال قبل از میلاد در این منطقه شروع شده باشد. اولین آهنی که در صنعت به کار رفته است از نوع سنگ های آسمانی بوده است و با توجه به نادر بودن این سنگ ها احتمالا قیمت آهن اولیه از طلا هم گران تر بوده است !

با توجه به مشاهده آثار سرب در خرابه های تروی ٬ که متعلق به 2500 سال قبل از میلاد می باشد می توان گفت که این فلز نیز از زمانهای خیلی قدیم استخراج شده است. فن استخراج آب های زیر زمینی به وسیله قنوات را می توان جزو اولین کارهای معدنی در نظر گرفت که مبتکر آن ایرانیان بوده اند ٬ و با توجه به آنکه طول برخی از این قنات ها در بعضی نواحی ایران مرکزی به بیشتر از Km 60 می رسد اهمیت این مطلب بیشتر آشکار می گردد .در بسیاری از معادن فعلی ایران نیز آثار معدنکاری های گذشته دیده می شود که آن ها را کارهای شدادی می نامند. از جمله این معادن معادن سرب و روی نخلک (حوالی انارک)معدن سرب آهنگران (حوالی ملایر) معدن مس عباس آباد ( از توابع شاهرود) معدن سرب و روی كوشك و مهدي آباد (نزدیکی يزد) و معدن سرب وروی نمار( حوالی ده نمار از توابع بلده) را نام برد .

 بهره برداری و استخراج اين شركت:

شرکت توسعه معادن دشت يزد در بخش استخراج و بهره برداری نیز  فعالیت دارد  و از سال 85 تا کنون در دو معدن،  عملیات بهره برداری خود را ادامه میدهد که  سنگ آهن استخراج شده  براي  مصرف واحد های داخل کشور به بازار ارائه میشود. عمليات استخراجي در اين شركت به روش علمي و كلاسيك بوده و شامل بخش تجهيز، حفاري وانفجار ، بارگيري و خردايش است.


الف: تجهیز و باطله برداری:
در این بخش ابتدا زیر ساخت لازم از قبیل ایجاد راه دسترسی مناسب ، ساختمان و تاسیست لازم  جهت شروع عملیات استخراجی  احداث می گیرد. جهت تسطیح در معدن از یک یا چند بولدزر استفاده می شود. پس از تسطیح محوطه استخراجی طراحی استخراج معدن انجام و مراحل بعدی صورت می گیرد.

ب:چالزنی و انفجار:
پس از تجهیز و باطله برداری معدن زیر نظر کارشاسان بخش بهره برداری، طبق نقشه طراحی شده آتشباری، عملیات چالزنی انجام شده و با استفاده از مواد ناریه و آتشباری ماده معدنی استخراج        می گردد.در بعضی موارد که سنگ ها و مواد معدنی نرم باشد، می توان بدون انفجار، توسط چکش و بیل مکانیکی ماده معدنی را استخراج نمود.
مراحل آتشباری در معادن روباز نیز نظیر سایر آتشباری ها مرکب از طرح نقشه آتشباری ، حفر چال و آتشباری است که در زیر به شرح آن می پردازیم :
-طرح نقشه آتشباری : نقشه آتشباری برای حفر پله ها معمولا مرکب از چند ردیف چال است که امتداد ردیف ها موازی لبه پله می باشد. بدیهی است ابتدا چالهای ردیف اول ( نزدیک لبه) و در مرحله بعد چالهای سایر ردیف ها را منفجر می کند. امتداد چال ها در بعضی موارد موازی دامنه پله و بعضی وقتها نیز به حالت عمود بر آن است . برای اینکه معادل ارتفاع پله در هر نوبت حفر شود ، عمق چال ها را کمی بیش از ارتفاع پله در نظر می گیرند.
-حفر چال : از آنجا که در معادن روباز محدودیت فضا وجود ندارد لذا برای حفر چال می توان از انواع ارابه های چال زنی استفاده کرد.
-آتشباری : ماده منفجره اصلی آتشباری در معادن روباز آنفو است . در مواردی که چال خشک باشد. می توان از نوع پودری آن استفاده کرد ولی اگر چال محتوی آب باشد ، بایستی از کیسه های آن که دارای کاغذ لفاف ضد آب است استفاده کرد.
معمولا آنفو به تنهایی به کار نمی رود بلکه به همراه آن چند لول دینامیت نیز در چال قرار می دهند. معمولا دینامیت در ته چال گذاشته می شود.
چال ها را معمولا به وسیله پودر سنگی که در نتیجه حفر چال حاصل می شود ، می بندند. برای انجام آتشباری  از فتیله معمولی و یا آتشباری الکتریکی استفاده و معمولا برای انتقال آتش از فتیله انفجاری استفاده می کنند.
 

ج: بارگیری و باربری:

معمولا بارگیری در معادن روباز ، به کمک شاول، بیل هيدروليكي و لودر انجام می شود. در معادن روباز اغلب، از بيل هيدروليكي به عنوان استخراج کننده و بارگیری استفاده می شود، و در سایر موارد فقط از آن به عنوان وسیله بارکننده استفاده می شود.
علاوه بر بیل هيدروليكي، برای بارگیری مواد می توان از لودر چرخ لاستیکی استفاده نمود. از آنجا که در معدن روباز محدودیت فضا وجود ندارد، لذا به سهولت می توان از انواع وسایل مختلف برای باربری استفاده کرد.
متداول ترین وسیله باربری در معادن روباز ، استفاده از کامیون های مخصوص است . این کامیون ها ظرفیت زیادی دارد و قدرتشان زیاد است . از جمله مهمترین مشخصات اين کامیونهای معدنی آن است که بایستی بتوانند در محوطه های کوچک دور بزنند و بدین منظور محورهای جلو و عقب آنها نزدیک به هم است. در معادن کوچک از کامیون های معمولي و كاميون 35 تنی استفاده شده و در معادن بزرگ از كاميون هاي 50 تا 200 تن استفاده مي شود.

د: خردایش و دانه بندی:

ماده معدنی استخراجی به واحد خردایش ارسال و توسط سنگ شکن های فکی و هیدروکن ها، ابعاد سنگ کاهش یافته و پس از دانه بندی توسط سرندها، جهت عرضه به بازار مصرف، دپو می گردد.